شاید برایتان پیش آمده باشد که خودرو دیر روشن شود، هنگام رانندگی قدرت کافی نداشته باشد یا صدای غیرعادی از موتور شنیده شود. وقتی به تعمیرگاه مراجعه می کنید، ممکن است مکانیک به شما بگوید که باید تست کمپرس انجام دهید. اما اصلا این تست چیست و چه فایده ای دارد؟ اگر شما هم کنجکاو هستید بدانید تست کمپرس موتور دقیقا چیست و چه نقشی در سلامت موتور دارد، ما به شما خواهیم گفت. در این مطلب قصد داریم توضیح دهیم که تست کمپرس چگونه انجام می شود، چه زمانی باید آن را انجام داد و حتی اگر دستگاه مخصوص نداشته باشیم، چگونه می توان کمپرس موتور را به صورت تقریبی بررسی کرد. اگر دوست دارید خودروی شما همیشه پرقدرت و سالم بماند، این مطلب را از دست ندهید.
پیشنهاد ویژه: خرید دستگاه آب بندی سوپاپ از گروه تولیدی شجاعی
کمپرس موتور چیست؟
قبل از اینکه درباره تست کمپرس موتور صحبت کنیم، بهتر است ابتدا بدانیم کمپرس موتور دقیقا چیست. موتورهای بنزینی یا دیزلی برای اینکه بهدرستی کار کنند، باید هوای داخل سیلندر را تا حد مشخصی فشرده کنند. زمانی که این هوا با سوخت ترکیب میشود و جرقه زده میشود، یک انفجار کنترلشده در سیلندر رخ میدهد که باعث حرکت پیستون و در نهایت چرخش میللنگ و انتقال نیرو به چرخهای خودرو خواهد شد.
برای اینکه این فرآیند فشردهسازی بهدرستی انجام شود، تمام اجزای داخلی سیلندر باید کاملاً آببندی و بدون نشتی باشند. یعنی بین پیستون، دیواره سیلندر، سوپاپها و سرسیلندر نباید هیچگونه درز یا شکافی وجود داشته باشد.
- رینگهای پیستون از خروج هوا از کنار پیستون جلوگیری میکنند.
- واشر سرسیلندر اتصال بین بلوک سیلندر و سرسیلندر را عایق مینماید.
- سوپاپها نیز باید روی نشیمنگاه خود دقیقاً بنشینند تا مانع نشت هوا یا دود شوند.
اگر هر کدام از این بخشها دچار آسیب یا فرسودگی شوند، فشار هوای داخل سیلندر کاهش مییابد و در نتیجه قدرت موتور کم شده و عملکرد خودرو ضعیفتر خواهد شد.
علائم کاهش کمپرس موتور
- کاهش شتاب و قدرت موتور
- روشن شدن سخت یا طولانی خودرو
- لرزش در دور آرام
- افزایش مصرف سوخت
- و در موارد شدید، دود آبی (روغنسوزی) از اگزوز
در برخی موارد، خروج بخار از درپوش روغن نیز مشاهده میشود که میتواند نشانه فشار زیاد در کارتر یا خرابی رینگها باشد، اما بهتنهایی نشانه قطعی افت کمپرس نیست.
پیشنهاد مطالعه: دلایل کج شدن سوپاپ خودرو
تست کمپرس موتور چیست؟
موتور خودرو برای عملکرد درست و پرقدرت، باید بتواند هوای داخل سیلندر را تا حد استاندارد فشرده کند. به این فرآیند، کمپرس موتور گفته میشود. هر شرکت خودروسازی برای هر موتور عدد مشخصی را بهعنوان فشار استاندارد کمپرس (معمولاً بر حسب PSI یا بار) تعیین میکند.
مثلاً در موتور پراید، کمپرس مناسب هر سیلندر باید بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ PSI باشد. اگر این مقدار کمتر از حد نرمال باشد، احتمال وجود نشتی در رینگ پیستون، سوپاپها یا واشر سرسیلندر وجود دارد.
افت کمپرس باعث بروز مشکلاتی مانند کاهش قدرت موتور، افزایش مصرف سوخت، لرزش، و در مواردی روغنسوزی میشود. به همین دلیل تست کمپرس موتور یکی از تستهای مهم در عیبیابی فنی خودرو به شمار میآید که بهکمک آن میتوان خرابیهای داخلی موتور را زودتر تشخیص داد.
تست کمپرس موتور چگونه انجام می شود؟
برای بررسی کمپرس موتور معمولا از دو روش استفاده می شود: یکی با دستگاه های پیشرفته و دیجیتال و دیگری با فشارسنج دستی. چون استفاده از فشارسنج دستی ساده تر و ارزان تر است، بیشتر تعمیرکارها از همین روش استفاده می کنند.
مراحل تست کمپرس با فشارسنج دستی به این صورت است:
- شمع سیلندری که قرار است تست شود باز می شود و فشارسنج به جای آن بسته می شود.
- مسیر ورودی هوا به موتور باز می شود تا هوا راحت تر وارد موتور شود.
- فیوز یا رله پمپ بنزین بیرون کشیده می شود تا ماشین موقع استارت روشن نشود.
- فردی پشت فرمان می نشیند، پدال گاز و کلاچ را تا ته فشار می دهد و استارت می زند.
- نفر دوم عقربه فشارسنج را نگاه می کند تا عدد ثابتی روی آن ظاهر شود. این عدد نشان دهنده مقدار کمپرس همان سیلندر است.
همین مراحل برای بقیه سیلندرها هم انجام می شود. در پایان، عددها با مقدار استاندارد مقایسه می شوند تا اگر مشکلی در پیستون، رینگ یا سوپاپ ها وجود دارد، مشخص شود. گاهی اوقات برای تست دقیق تر، چند قطره روغن داخل سیلندر ریخته می شود و تست دوباره انجام می شود. اگر عدد کمپرس در مرحله دوم بیشتر شد، یعنی رینگ های پیستون ضعیف شده اند و روغن به طور موقت نشتی را پوشش داده است.
کمبود کمپرس موتور یعنی چه؟
کمبود کمپرس موتور یعنی فشار هوایی که موتور باید داخل سیلندرها فشرده کند کمتر از حد نرمال باشد. وقتی کمپرس موتور پایین می آید، یعنی احتمال وجود مشکل در بخش هایی مثل رینگ های کمپرس، دیواره سیلندر، واشر سرسیلندر یا سوپاپ ها وجود دارد. اگر فشار کمپرس یک سیلندر خیلی کم یا نزدیک صفر باشد، ممکن است یکی از سوپاپ ها خراب شده یا باز مانده باشد. همچنین اگر دو سیلندر کناری هر دو کمپرس مشابه ولی پایین تر از استاندارد داشته باشند، احتمال دارد واشر سرسیلندر سوخته باشد.
اما اگر فشار هر سیلندر جداگانه پایین باشد، این مشکل می تواند به دلیل خرابی رینگ های پیستون یا افزایش قطر داخلی سیلندر باشد. همچنین ممکن است سوپاپ ها به خوبی آب بندی نشده باشند و هوا از آنجا نشت کند. خوشبختانه اگر مشکل از سوپاپ ها باشد، تعمیر و سرویس آن هزینه زیادی ندارد و با تنظیم و آب بندی صحیح سوپاپ ها مشکل رفع می شود. اما اگر نقص از رینگ پیستون یا دیواره سیلندر باشد، هزینه تعمیرات بیشتر و پیچیده تر خواهد بود.
پیشنهاد مطالعه: علائم آب بندی نبودن سوپاپ
تست کمپرس موتور بدون دستگاه
شاید این سوال برایتان پیش آمده باشد که آیا میتوان کمپرس موتور را بدون دستگاه فشارسنج بررسی کرد؟ واقعیت این است که روشهای سنتی و تجربی برای ارزیابی اولیه وجود دارد، اما هیچکدام از این روشها دقت علمی و فنی لازم را ندارند و بیشتر برای حدس اولیه در شرایط خاص کاربرد دارند.
در گذشته، در برخی موتورهای ساده مثل موتورسیکلتها یا خودروهای قدیمی، بعضی تعمیرکاران با گذاشتن انگشت روی سوراخ شمع هنگام استارتزدن، میزان فشار هوا را بهطور تقریبی تشخیص میدادند. اگر فشار هوا محسوس بود، احتمال میدادند که کمپرس موتور مناسب است. اما این روش امروزه به هیچ وجه قابل اتکا نیست؛ چرا که:
- در موتورهای مدرن سیستم استارت سریعتر و قویتر است
- ساختار موتور پیچیدهتر شده
- تشخیص با لمس، نمیتواند حتی اختلاف ۳۰ تا ۵۰ PSI را هم مشخص کند.
از سوی دیگر، در خودروهای جدید، ECU یا کامپیوتر خودرو میتواند برخی ایرادهای مربوط به احتراق ناقص یا عملکرد ناصحیح سیلندرها را ثبت کند. با استفاده از دستگاه دیاگ ممکن است بتوان بهصورت غیرمستقیم به وجود اختلال در کمپرس پی برد. البته این کدها مستقیماً کاهش کمپرس را نشان نمیدهند، بلکه علائم مرتبط مانند “میسفایر” را شناسایی میکنند که میتواند یکی از نشانههای افت کمپرس باشد.
در مجموع، روشهایی مانند بررسی صدای موتور هنگام استارت، احساس فشار هوا، یا چک کردن دیاگ فقط میتوانند شبهه افت کمپرس را در ذهن ایجاد کنند؛ اما برای تشخیص قطعی و دقیق، تست کمپرس با فشارسنج مکانیکی یا دیجیتال الزامی است. این ابزار عدد دقیق کمپرس هر سیلندر را مشخص کرده و به تعمیرکار کمک میکند تا محل و نوع ایراد (سوپاپ، رینگ، واشر سرسیلندر و…) را تشخیص دهد.
پس اگر به کاهش کمپرس شک دارید، توصیه جدی این است که حتماً از ابزار تخصصی استفاده شود تا هم از هزینههای اضافی جلوگیری شود و هم ایراد بهدرستی برطرف گردد.
نکات مهم در زمان تست کمپرس موتور
برای اینکه تست کمپرس موتور به درستی و با دقت انجام شود، چند نکته مهم را باید رعایت کنید تا نتیجه تست درست و قابل اعتماد باشد:
دمای موتور
معمولاً تست کمپرس وقتی انجام می شود که موتور گرم باشد، چون در این حالت قطعات مثل سیلندر و پیستون کمی منبسط شده اند و شرایط واقعی کار موتور بهتر شبیه سازی می شود. اگر تست روی موتور سرد انجام شود، ممکن است فشار کمپرس کمتر یا متفاوت باشد و نتیجه دقیق نباشد.
وضعیت باتری
باتری ماشین باید کامل شارژ شده و سالم باشد تا موتور بتواند با قدرت کافی استارت بخورد. اگر باتری ضعیف باشد یا استارت کند زده شود، فشار کمپرس به درستی اندازه گیری نمی شود و نتیجه تست قابل اطمینان نیست.
باز بودن کامل دریچه گاز
وقتی موتور را برای تست کمپرس استارت می زنید، در حین استارت، پدال گاز باید تا انتها فشرده شود تا دریچه گاز کاملاً باز باشد تا هوا به راحتی وارد سیلندر شود و فشار کمپرس درست اندازه گیری شود. اگر دریچه گاز بسته یا نیمه باز باشد، هوای ورودی کم می شود و فشار کمپرس کاذباً پایین تر نشان داده می شود که اشتباه است.
رعایت نکات ایمنی
تست کمپرس وقتی انجام می شود که موتور در حال استارت خوردن است. بنابراین باید مراقب باشید دست یا لباس تان به قطعات متحرک موتور گیر نکند. همچنین بهتر است این کار در هوای آزاد یا جایی با تهویه مناسب انجام شود تا گازهای سمی جمع نشوند.
پیشنهاد مطالعه: دلایل سوختن واشر سرسیلندر
تفاوت تست کمپرس و تست نشت سیلندر
تست کمپرس و تست نشت سیلندر دو روش مهم برای بررسی سلامت موتور هستند که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند.
تست کمپرس فشار هوای داخل سیلندر را هنگام استارت زدن موتور اندازه گیری می کند. این تست نشان می دهد که آیا سیلندر توانایی فشرده کردن هوا را به درستی دارد یا نه. در واقع عدد کمپرس به ما کمک می کند تا بدانیم آیا رینگ های پیستون، سوپاپ ها یا واشر سرسیلندر مشکل دارند یا نه.
روش تست نشت سیلندر از دقت بالاتری برخوردار است و معمولاً پس از خاموش شدن موتور انجام میگیرد. در این روش، هوای فشرده به داخل سیلندر تزریق می شود و میزان نشت هوا از قسمت های مختلف موتور مانند سوپاپ ها، رینگ ها یا واشر سرسیلندر اندازه گیری می شود. این تست کمک می کند که محل دقیق نشت و خرابی در موتور پیدا شود.
این دو روش به صورت مکمل استفاده می شوند. تست کمپرس سریع و ساده است و برای تشخیص اولیه مناسب است، اما تست نشت سیلندر برای بررسی دقیق تر و تشخیص دقیق محل خرابی بسیار مفید است. بنابراین برای داشتن دید بهتر و دقیق تر از وضعیت موتور، هر دو تست را می توان در کنار هم انجام داد.
کلام آخر
با انجام تست کمپرس توسط یک تعمیرکار حرفه ای می توانید مشکل موتور را به موقع شناسایی کرده و جلوی هزینه های بیشتر و آسیب های جدی تر را بگیرید. رسیدگی زودهنگام به این موارد به حفظ سلامت موتور و کاهش هزینه های تعمیر کمک زیادی می کند.
بدون دیدگاه