خطاهای رایج در آببندی سرسیلندر

یکی از مهم ترین مراحل در تعمیر موتور خودرو، آب بندی سرسیلندر است. اگر این کار به درستی انجام نشود، می تواند باعث نشت آب، روغن یا حتی گازهای موتور شود و مشکلات زیادی برای خودرو به وجود بیاورد. خیلی از خرابی ها و هزینه های بالا در موتور به خاطر بی دقتی در همین مرحله ساده ولی حساس است. شاید از خودتان بپرسید سرسیلندر چیست؟ سرسیلندر بخشی از موتور است که روی بلوک سیلندر قرار می گیرد و محفظه احتراق را کامل می کند. این بخش نقش حیاتی در عملکرد صحیح موتور دارد و به همین دلیل آب بندی درست آن اهمیت زیادی دارد.
در این مقاله می خواهیم به مهم ترین اشتباهاتی که در آب بندی سرسیلندر رخ می دهد بپردازیم و راه حل های کاربردی برای جلوگیری از آن ها معرفی کنیم

آب بندی سرسیلندر چیست و چرا اهمیت دارد؟

آب بندی سرسیلندر یکی از مهم ترین مراحل در مونتاژ یا تعمیر موتور خودرو است. در واقع آب بندی یعنی جلوگیری از نشت هرگونه مایع یا گاز از محل اتصال سرسیلندر با بلوک موتور. وقتی موتور روشن می شود، فشار و دمای بالایی درون سیلندرها ایجاد می شود و اگر این اتصال به درستی آب بندی نشده باشد، ممکن است روغن موتور، آب رادیاتور یا حتی گازهای احتراق به بیرون نشت کند.
برای اینکه این اتصال کاملا محکم و بدون نشتی باشد، از قطعه ای به نام واشر سرسیلندر استفاده می شود. این واشر دقیقا بین سرسیلندر و بلوک موتور قرار می گیرد و مثل یک درزگیر عمل می کند. علاوه بر واشر، پیچ ها، گشتاور بستن آن ها و سطح تماس همگی در کیفیت آب بندی نقش دارند.
اگر آب بندی درست انجام نشود، مشکلاتی مثل نشتی روغن، نشت آب رادیاتور، کاهش کمپرس موتور و در نهایت سوختن واشر سرسیلندر به وجود می آید. این موارد می توانند باعث داغ شدن موتور، پایین آمدن قدرت، بالا رفتن مصرف سوخت و حتی آسیب دیدن کامل موتور شوند.
پس آب بندی درست سرسیلندر نه تنها برای جلوگیری از نشتی، بلکه برای حفظ عملکرد موتور، افزایش عمر آن و کاهش هزینه های تعمیر بسیار مهم است. یک آب بندی اصولی یعنی یک موتور سالم و قابل اعتماد. می توانید مقاله اهمیت آببندی در عملکرد سرسیلندر را مطالعه کنید.

خطاهای رایج در آب بندی سرسیلندر

در فرآیند آب بندی سرسیلندر، کوچک ترین اشتباه می تواند به خرابی های جدی در موتور منجر شود. در این بخش رایج ترین خطاهایی که هنگام آب بندی سرسیلندر اتفاق می افتد را بررسی می کنیم و برای هر مورد، راه حل مناسبی ارائه می دهیم.

استفاده از واشر سرسیلندر نامناسب

یکی از مهم ترین دلایل نشت آب، روغن یا گاز در موتور، انتخاب نادرست واشر سرسیلندر است. واشر سرسیلندر وظیفه دارد که بین سطح سرسیلندر و بلوک موتور قرار بگیرد و از نشت سیالات و ترکیب شدن آن ها با هم جلوگیری کند. اگر این قطعه به درستی انتخاب نشود، تمام فرایند آب بندی دچار مشکل می شود.
برخی افراد بدون توجه به مدل دقیق موتور، از واشرهای عمومی یا ارزان قیمت استفاده می کنند. این واشرها ممکن است از نظر ابعاد یا ضخامت، کاملا با سطح بلوک یا سرسیلندر تطابق نداشته باشند. همین عدم تطابق باعث می شود که بخش هایی از واشر به درستی فیت نشود و در نتیجه نشت مایعات اتفاق بیفتد.

جنس واشر هم اهمیت زیادی دارد. واشرهای فلزی چندلایه (MLS) بیشتر در خودروهای مدرن استفاده می شوند و فشار بالای محفظه احتراق را بهتر تحمل می کنند. اما در موتورهای قدیمی تر گاهی واشرهای گرافیتی یا ترکیبی کاربرد دارند. اگر جنس واشر با نوع موتور و شرایط کاری آن هماهنگ نباشد، یا زود می سوزد یا در برابر فشار تغییر شکل می دهد.
نکته مهم دیگر، ضخامت واشر است. زمانی که سطح سرسیلندر یا بلوک تراش می خورد، ارتفاع کلی موتور کاهش پیدا می کند. در چنین شرایطی استفاده از واشر استاندارد باعث فشار بیش از حد به اجزای داخلی موتور می شود. برای جبران این تغییر ارتفاع، باید از واشر ضخیم تر استفاده شود تا فاصله مناسب بین قطعات حفظ شود.
در نتیجه همیشه قبل از خرید واشر سرسیلندر به این موارد دقت کنید:

• تطابق کامل با مدل دقیق موتور
• کیفیت و برند معتبر
• تناسب ضخامت با تراش خوردگی احتمالی
• جنس مناسب با نوع موتور (فلزی، گرافیتی یا ترکیبی)

استفاده از واشر نامناسب شاید در ابتدا مشکل خاصی نشان ندهد، اما در مدت کوتاهی باعث نشتی، کاهش قدرت موتور، داغ کردن، و حتی سوختن واشر و آسیب جدی به موتور می شود. پس بهتر است از همان ابتدا انتخاب درستی انجام شود تا نیازی به دوباره کاری و هزینه های اضافی نباشد.

پیشنهاد ویژه: استعلام قیمت دستگاه آب بندی سوپاپ

سفت نکردن پیچ ها با گشتاور استاندارد

یکی از اشتباهات رایجی که در هنگام بستن سرسیلندر اتفاق می افتد، سفت کردن پیچ ها بدون در نظر گرفتن گشتاور استاندارد و ترتیب صحیح است. این موضوع ممکن است ساده به نظر برسد، اما تاثیر بسیار زیادی در موفقیت یا شکست فرایند آب بندی دارد.
پیچ های سرسیلندر باید با گشتاور مشخصی که توسط کارخانه سازنده تعیین شده سفت شوند. اگر این پیچ ها بیش از حد محکم بسته شوند، فشار زیادی روی واشر وارد می شود و ممکن است باعث له شدن یا سوراخ شدن آن شود. از طرف دیگر، اگر پیچ ها شل بسته شوند، درز بین سرسیلندر و بلوک به درستی بسته نمی شود و نشتی روغن، آب یا گاز اتفاق می افتد.
مساله مهم تر، ترتیب بستن پیچ هاست. سرسیلندر یک قطعه بزرگ و فلزی است که باید به صورت یکنواخت روی بلوک بخوابد. اگر پیچ ها بدون ترتیب خاصی سفت شوند، یک طرف آن زودتر به بلوک می چسبد و طرف دیگر هنوز فاصله دارد. این کار باعث می شود سرسیلندر دچار تاب برداشتن شود و حتی اگر از واشر مناسبی هم استفاده شده باشد، باز هم نشت و خرابی اتفاق می افتد.

راه حل چیست؟

برای جلوگیری از این مشکل حتما باید از ترکمتر (گشتاورسنج) استفاده شود. این ابزار میزان فشار وارده بر پیچ ها را دقیق اندازه گیری می کند. معمولا بستن پیچ ها در سه مرحله انجام می شود:

• سفت کردن اولیه با گشتاور پایین (مثلا ۲۰ نیوتن متر)
• مرحله دوم با گشتاور متوسط (مثلا ۴۰ نیوتن متر)
• مرحله نهایی با گشتاور کامل (مثلا ۶۰ نیوتن متر یا با زاویه خاص مثل ۹۰ درجه)

همچنین باید ترتیب سفت کردن پیچ ها را از دفترچه تعمیرات یا نقشه فنی موتور پیدا کنید. اغلب این ترتیب به صورت ضربدری از مرکز به اطراف است تا فشار به صورت یکنواخت پخش شود.
به یاد داشته باشید که این کار تنها یک بار انجام می شود، اما اگر اشتباه انجام شود، ممکن است باعث سوختن واشر سرسیلندر، تاب برداشتن خود سرسیلندر یا حتی آسیب به بلوک موتور شود.

پیشنهاد مطالعه: تاثیر کیفیت روغن موتور بر عملکرد سوپاپ

استفاده از چسب يا مواد غيرمجاز روي واشر

يکی از اشتباهاتی که ممکن است هنگام آب بندی سرسيلندر مرتکب شويد، استفاده از چسب يا خميرهای معمولی روی واشر است. شايد فکر کنيد که با زدن چسب، آب بندی بهتر انجام می شود، اما واقعيت اين است که اين کار می تواند نتيجه عکس داشته باشد.
واشر سرسيلندر طوری طراحی شده که به تنهايی و بدون نياز به چسب، آب بندی لازم را انجام می دهد. اگر از چسب های معمولی استفاده کنيد، ممکن است در برابر حرارت موتور از بين برود، خشک شود يا خاصيت خود را از دست بدهد. اين اتفاق به نشت آب، روغن يا گاز ختم می شود و باعث خرابی کل آب بندی خواهد شد.

علاوه بر اين باقی ماندن چسب خشک شده در دفعات بعدی باز و بسته کردن موتور، دردسر زيادی به همراه دارد و حتی ممکن است به سطح فلز آسيب بزند.
تا زمانی که شرکت سازنده يا دفترچه فنی خودرو به طور دقيق اعلام نکرده، از هيچ نوع چسبی استفاده نکنيد. اگر نياز به استفاده از چسب باشد، فقط از چسب RTV مخصوص و مورد تأييد کارخانه استفاده کنيد. آن هم در مقدار بسيار کم و فقط در نقاط خاصی مثل کنار مجرای آب يا لبه های مشخص.
استفاده از چسب نامناسب نه تنها مفيد نيست، بلکه می تواند زحمت شما را به هدر بدهد و باعث شود دوباره همه چيز را از نو باز کنيد. پس از مواد استاندارد استفاده کنيد و به اصول فنی پايبند بمانيد.

پیشنهاد مطالعه: تفاوت سرسیلندر دوگانه و تک سوز

بررسی نکردن تاب سرسیلندر و بلوک

يکی از اشتباهات مهم و رايج در فرآيند آب بندی، نصب سرسيلندر يا واشر بدون بررسی صاف بودن سطح سرسيلندر يا بلوک موتور است. ممکن است سطح اين قطعات در ظاهر سالم به نظر برسد، اما حتی کمترين تاب يا ناهمواری می تواند باعث نشتی روغن، آب يا گاز شود و تمام زحمات شما را از بين ببرد.
تاب خوردگی معمولا با چشم قابل مشاهده نيست. پس اگر بخواهيد فقط با نگاه کردن قضاوت کنيد، ريسک بالايی را قبول کرده ايد. اين ناهمواری ها حتی اگر در حد چند صدم ميليمتر هم باشند، جلوی آب بندی کامل را می گيرند و باعث می شوند موتور خوب کار نکند، دما بالا برود يا فشار کمپرس افت کند.

راه حل

قبل از نصب سرسيلندر حتما با استفاده از يک خط کش صنعتی دقيق و فیلر گيج، صاف بودن سطح را بررسی کنيد. اگر تاب مشاهده شد، سطح بايد تراش داده شود تا کاملا هموار و صاف شود. اين کار را به يک تراشکار مطمئن بسپاريد تا با دستگاه‌های استاندارد انجام شود.
فراموش نکنيد، صرفا تميز بودن سطح کافی نيست، صاف بودن کامل آن شرط اصلی برای آب بندی موفق است. اگر از اين مرحله مهم بگذريد، حتی بهترين واشر هم نمی تواند جلوی نشت را بگيرد.

تمیز نکردن سطح قبل از نصب سرسیلندر

یکی از اشتباهات خیلی رایج که باعث خراب شدن آب بندی می شود، تمیز نکردن کامل سطح سرسیلندر یا بلوک قبل از نصب است. اگر حتی مقدار کمی چسب، روغن یا باقی مانده واشر قبلی روی سطح باقی بماند، جلوی چسبیدن درست واشر را می گیرد و در نتیجه باعث نشت آب، روغن یا گاز می شود.
گاهی اوقات دیده می شود که تعمیرکار فقط با یک دستمال ساده سطح را پاک می کند و فکر می کند کافی است، اما این روش اصلاً جواب نمی دهد. کوچک ترین آلودگی بین سطح و واشر می تواند باعث خراب شدن کل آب بندی شود و شما را دوباره مجبور به باز کردن موتور کند.

قبل از اینکه واشر و سرسیلندر را نصب کنید، حتما سطح تماس هر دو قطعه را با دقت تمیز کنید. برای این کار از اسپری تمیزکننده مخصوص (مثل اسپری ترمز یا قطعه شوی)، یک پارچه بدون پرز و ترجیحاً کاردک مخصوص برای خراش ندادن استفاده کنید. مطمئن شوید هیچ اثری از روغن، چسب یا واشر قبلی روی سطح باقی نمانده باشد.
فراموش نکنید که تمیزی دقیق سطح، یکی از مهم ترین عوامل موفقیت در آب بندی است. این مرحله را جدی بگیرید تا مجبور به دوباره کاری نشوید.

پیشنهاد مطالعه: علائم خرابی سوپاپ خودرو

علائم نشتی یا آب بندی ناموفق بعد از تعمیر

گاهی بعد از تعمیر موتور و نصب دوباره سرسیلندر، متوجه مشکلاتی می شوید که نشان می دهد آب بندی به درستی انجام نشده است. اگر این نشانه ها را نادیده بگیرید، ممکن است به موتور آسیب جدی وارد شود. در اینجا به چند علامت مهم اشاره می کنیم که بهتر است آن ها را جدی بگیرید:

بالا رفتن دمای موتور

اگر بعد از تعمیر، دمای موتور شما بیش از حد بالا می رود، احتمال دارد نشتی آب به داخل محفظه احتراق یا کانال روغن اتفاق افتاده باشد. این یعنی آب بندی واشر سرسیلندر به درستی انجام نشده و باعث از بین رفتن گردش مناسب آب در سیستم خنک کننده شده است.

کاهش سطح آب یا روغن

اگر بدون دلیل مشخص، سطح آب در رادیاتور یا سطح روغن در موتور کاهش پیدا می کند، باید به آب بندی مشکوک شوید. ممکن است آب به داخل سیلندر نشت کرده باشد یا روغن به بیرون از سیستم تراوش کند. در هر دو حالت، نتیجه یک آب بندی ناقص است.

خروج بخار سفید از اگزوز

بخار سفید رنگی که از اگزوز خارج می شود، نشانه ورود آب به داخل سیلندر است. این یکی از واضح ترین علائم نشتی واشر سرسیلندر است. در واقع بخار آب وارد فرآیند احتراق شده و از اگزوز بیرون می زند. این اتفاق معمولاً همراه با کاهش سطح آب در رادیاتور هم دیده می شود.

کلام آخر

آب بندی سرسیلندر یکی از حساس ترین مراحل در تعمیرات موتور خودرو است که اگر با دقت و اصولی انجام نشود، باعث نشت آب، روغن یا فشار و در نهایت آسیب به موتور می شود. استفاده از واشر مناسب، رعایت گشتاور و ترتیب بستن پیچ ها، تمیز کردن کامل سطح و بررسی تاب سرسیلندر از مهم ترین نکاتی هستند که نباید نادیده گرفته شوند.
برای جلوگیری از اشتباه،همیشه از ابزارهای مناسب مانند گشتاور سنج استفاده کنید و در صورت نیاز از افراد متخصص کمک بگیرید. اگر خودرو علائمی مثل داغ شدن غیرعادی، بخار سفید یا کاهش مداوم آب و روغن نشان داد، حتما به وضعیت آب بندی توجه کنید.